ماموگرافی

ماموگرافی (Mammography) یکی از روش های تشخیص سریع بیماری سرطان سینه

به وسیله ی تابش پرتوهای خفیف (با دوز پایین) اشعه ایکس می باشد.

به طور معمول در مواردی که مراجعه کننده دارای علایمی از جمله درد ، تشخیص توده ، پوسته پوسته شدن سطح سینه یا فرورفتگی و سایر ناهنجاری های مربوط به سینه باشد، پزشک یا ماما برای اطمینان از نوع عارضه ماموگرافی را توصیه میکند.

البته شبکه بین المللی سرطان (NCCN) برای زنان بالای 45 سال انجام ماموگرافی (ماموگرام) را به طور سالیانه توصیه کرده است و زنانی که پیشینه ابتلا به سرطان سینه و رحم در اقوام خود دارند میبایست غربالگری ماموگرافی را زودتر از سن 40 سالگی انجام دهند زیرا بدون شک تشخیص زود هنگام سرطان سینه شانس درمان را تا حد زیاده افزایش میدهد.البته ماموگرافی برای مردان مشکوک به سرطان سینه نیز تجویز و انجام شود. معمولا پزشکان متخصص زنان و زایمان یا متخصصین داخلی برای بیماران کمتر از 45 سال سونوگرافی سینه (UltraSonography) را تجویز می کنند و برای سنین بالاتر از آن ماموگرافی و سونوگرافی سینه را درخواست می کنند این دو مکمل یکدیگر هستند و پزشک را در تشخیص دقیق تر یاری میدهند.

انواع ماموگرافی
ماموگرافی معمولی : که خود شامل دونوع؛ ماموگرافی تشخیصی و ماموگرافی غربالگری است.
ماموگرافی دیجیتال : ماموگرافی دیجیتال امکان ذخیره سازی تصاویر به صورت خروجی یک فایل دیجیتال در کامپیوتر با کیفیت بالاتر و قدرت زوم بیشتر را فراهم می سازد.
ماموگرافی سه بعدی : ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتز دیجیتال سینه یک فناوری پیشرفته است که چندین تصویر با میزان اشعه ایکس بسیار پایین از سینه ها گرفته و تصاویر سه بعدی ارائه می کند.
کاربرد ماموگرافی غربالگری
از ماموگرافی غربالگری برای تشخیص تغییرات پستان در زنانی استفاده می شود که هیچ علائم و نشانه ای نداشته یا ناهنجاری های جدیدی در پستان خود مشاهده نمی کند. هدف از انجام این تست، تشخیص سرطان قبل از مشاهده علائم بالینی است. این تست معمولاً شامل دو عکس است و می تواند توموری را تشخیص دهد که قابل لمس یا احساس نیست.

کاربرد ماموگرافی تشخیصی
از این روش برای بررسی تغییرات مشکوک پستان مانند توده های جدید پستان، درد پستان، ظاهر غیر معمول پوست، ضخیم شدن پستانک و ترشحات آن استفاده می شود. علاوه بر این، از ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی ناهنجاری های تشخیص داده شده در ماموگرافی غربالگری استفاده می‌شود. این یک ابزار اساسی است و بلافاصله پس از مشاهده تغییرات پستان، بدون در نظر گرفتن سن بیمار انجام می‌شود.

البته باید گفت ماموگرافی ممکن است برای مردان مشکوک به سرطان سینه نیز تجویز و انجام شود.

مزایای ماموگرافی
غربالگری ماموگرافی ریسک مرگ به علت سرطان سینه را کاهش می دهد.
برای تشخیص انواع سرطان پستان، از جمله سرطان داکتال تهاجمی و لوبولار تهاجمی مناسب است.
غربالگری ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بالا می برد.
ماموگرافی احتمال تشخیص بافتهای غیر طبیعی مجاری شیری موسوم به کارسینوم داکتال را بیشتر میکند.
هیچ اشعه ای پس از ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی ماند.
پرتوهای ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی به دنبال ندارند.

مامو گرافی چگونه انجام می شود؟
دستگاه های مامو گرام دارای سه نوع دیجیتال، CAD و DBT میباشد.
در دستگاه های نوع دیجیتال تصویر پردازش شده ی حاصل از برخورد اشعه ی ایکس با بافت های بدن، بر روی فیلم های رادیوگرافی نقش میبندد و پزشک متخصص پس از بررسی آنها از وضعیت سینه ها و نوع عارضه آگاهی میابد.
در دستگاه های نوع CAD وضعیت غیر نرمال مانند توده ها، کلسیم رسوب کرده و... پررنگ نمایش داده میشود تا پزشک و متخصص به سادگی عارضه را شناسایی کنند.
در نوع DBT که به ماموگرافی سه بعدی نیز شناخته میشود، از سینه در زوایای مختلف به صورت سه بعدی عکس برداری میشود این روش فوایدی نیز دارد از جمله اینکه با استفاده از آن می توان تومورهای چندگانه را تشخیص داد و به علت واضح تر بودن تصاویر، نیاز به انجام تست های جانبی کاهش پیدا میکند و ناهنجاری پستان، موقعیت ناهنجاری، شکل ناهنجاری و اندازه آن با دقت بیشتری مشخص می شود. البته این وضوح بیشتر عکس ها ناشی از افزایش دوز تابشی اشعه ایکس نسبت به روش ماموگرافی دیجیتال است اما این بدین معنی نیست که بدن را با خطرات جدی روبرو کند زیرا دوزتابش اشعه در تمامی ماموگرام ها مورد تایید FDA و سازمان بهداشت جهانی می باشد.

آمادگی لازم جهت انجام ماموگرافی:

اگر در دوران پیش از پریود به سر می برید و سینه های شما در این دوره حساس هستند، ماموگرافی را به زمان دیگری موکول کنید. بهترین زمان برای ماموگرافی، یک هفته پس از پریودی است.

در صورتی که احتمال می دهید باردار باشید، این موضوع را پزشک یا کارشناس پرتونگاری (رادیولوژی) خود اطلاع دهید.
در روز ماموگرافی، از دئودورانت یا لوسیون زیر بغل یا روی سینه هایتان استفاده ننمایید. این موارد ممکن است به صورت رسوبات کلسیم در ماموگرافی ظاهر شوند.
هر گونه علامت و مشکلی را در پستان به تکنسین خود اطلاع دهید.
ماموگرافی های قبلی خود را در اختیار رادیولوژیست قرار دهید تا بتواند با نتیجه جدید آنها را مقایسه نماید. می توانید روی CD نتیج ماموگرافی به رادیولوژیست تحویل دهید.
اگر پروتز سینه دارید حتما قبل از انجام ماموگرافی و تکنسین مربوطه را مطلع سازید. ممکن است در مواردی، شرایط ماموگرافی پستان دارای پروتز کمی متفاوت باشد.
در روز مراجعه لباس آزاد و راحتی بپوشید.

بهترین سن ماموگرافی
بهترین سن برای شروع ماموگرافی دوره ای در زنان 45سالگی است. البته به جز موارد استثنائی که علائم مشکوکی رخ میدهد و حتی زیر 35 سالگی ناچار به انجام ماموگرافی هستید.

چه اتفاقی در طول ماموگرافی رخ میدهد؟
قبل از شروع تصویر برداری، تکنسین به بیمار یک لباس مخصوص می دهد که از جلو گره می خورد و پستان‌ها را بر روی یک پلتفرم مخصوص در یونیت ماموگرافی قرار میدهد که توسط یک پدال پلاستیکی شفاف، فشرده می‌شوند سپس تکنسین به آرامی این فشار را افزایش می‌دهد. فشرده ‌سازی بافت پستان به منظور نازک شدن بافت پستان و کاهش پراکندگی اشعه ایکس و گسترش بافت به جهت مشاهده ناهنجاریهای کوجک مخفی شده در بین لایه های بافت انجام میگیرد.
در این حین بیمار ممکن است مقدار کمی فشار یا ناراحتی احساس کند اما معمولا کوتاه است. در طول فرایند پزشک تصاویر را بررسی خواهد کرد و ممکن است از بیمار خواسته شود تا چندین بار پوزیشن خود را عوض کند. اگر این عمل مخصوصا برای زنان زیر 50 سال که معمولا سینه های متراکم تر نسبت به زنان مسن تر دارند به طور مداوم اتفاق بیوفتد نباید باعث ناراحتی و یا وحشت شود.

زیرا اگر چیزی مشخص نباشد یا نیاز بیشتری به توجه داشته باشد عکس های اضافی که زوایای مختلف را نشان می دهند به کمک پزشک می آیند. بیمار باید در طول ماموگرافی بی‌حرکت بمانید. حتی ممکن است از بیمار خواسته شود تا برای چند ثانیه، نفس خود را حبس کند. این کار موجب وضوح بیشتر تصویر شده و از تکرار تصویربرداری جلوگیری می کند.

تشخیص جواب ماموگرافی
تفسیر جواب ماموگرافی با پزشک متخصص رادیولوژی است که معمولا بهمراه سونوگرافی تکمیلی سینه انجام می شود.

ماموگرافی کجا انجام می شود ؟
ماموگرافی معولا در مراکز رادیولوژی و توسط کارشناس رادیولوژی با رعایت طرح انطباق انجام می شود.

فیلم نحوه انجام ماموگرافی - چه کسانی باید ماموگرافی کنند - ماموگرافی درد دارد - ماموگرافی بهتر است یا سونوگرافی - بعد از ماموگرافی چه کنیم؟ - علت سونوگرافی بعد از ماموگرافی - چه زمانی برای ماموگرافی مناسب است