تب و کنترل آن در اطفال

یکی از مهمترین نگرانی‌های والدین در زمان بیماری‌ها ، تب  و کنترل آن هست چند نکته در خصوص تب بر اساس کتب تخصصی اطفال ( مستند و کاملا علمی ) تقدیم میکنم که برخی باورهای اشتباه رایج بین والدین اصلاح بشه اول اینکه تب  علل مختلفی داره ( ۴گروه عمده و اصلی ) که فقط یکی از آنها عفونتها هستند ( پس ۳گروه دیگه آنتی بیوتیک نیاز ندارند ) و در گروه عفونتها هم شایعترینش عفونت های ویروسی  یا عفونتهای باکتریایی خودمحدود شونده هست که اینها هم نیاز به آنتی بیوتیک ندارند ( علیرغم تداوم چند روزه ی تب ) پس این تصور که هر بچه ای تب کرد باید آنتی بیوتیک مصرف کنه اشتباه هست.

یک سوال شایع والدین این هست که چه درجه ای از تب منجر به تشنج می‌شود؟

هیچ قانون خاصی وجود نداره گاهی کودک با تشنج مراجعه میکنه و حتی بدو ورود به مرکز درمانی تب ندارد و طی دقایق بعدی تب بروز میکنه ، که این هم "تب و تشنج" نامیده میشه بعضی کودکان هم تا ۴۱ درجه تب  می‌کنند ولی تشنج نمی‌کنند

پس اگر کودکی استعداد ژنتیکی تشنج داشته باشه حتی ممکنه با کوچکترین تب ، تشنج کند ؛ و اگر کودکی زمینه ژنتیکی آن را نداشته باشد ، با تبهای بالا هم تشنج نخواهد کرد ولی بطور کلی تب بالای ۴۲ درجه  ( مقعدی ) خطر جدی دارد.

در زمان تب  ، ضربان قلب ❤️ و تعداد تنفس کودک افزایش خواهد یافت .
مثلا هر یک درجه افزایش دما ، به میزان ۱۰ عدد به ضربان قلب اضافه می‌کند ، ولی تغییرات کمتر یا بیشتر آن نیاز به بررسی بیشتر دارد .

با توجه به اینکه محتملترین علت تبِ حاد ، عفونتها هستند ، اغلب معاینه کامل و شرح حال به تشخیص کمک می‌کند.

اگر با معاینه و شرح حال منشاء تب پیدا نشد ، ممکنه آزمایش ، سونو یا عکس برداری برای تشخیص لازم بشه .

درکل تب یک علامت هشدار در بدن هست و باید جدی گرفته بشه خصوصا اگر شدید ، طول کشیده یا همراه با بی حالی شدید کودک باشه ؛ و استفاده طولانی مدت از تب بر بدون بررسی علت تب ، ممکنه عوارض جبران ناپذیری ایجاد کنه .

بعد از مشخص شدن علت تب و اقدام درمانی متناسب با آن ، مثلا شروع آنتی بیوتیک درصورت نیاز (فقط با تجویز پزشک) ؛ یا سایر اقدامات درمانی برای علت زمینه ای ؛

جهت کنترل تب از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده می‌کنیم.

⛔️ شیاف دیکلوفناک در کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمیشود .

 تجربه : بسیاری از مواردی که تب به استامینوفن یا پروفن پاسخ مناسب نداده بدلیل مصرف کمتر از مقدار مورد نیاز بوده است .

توجه داشته باشید که دوز داروهای اطفال متناسب با وزن ⚖ کودک تنظیم می‌شود .

ازطرفی قاشق های داخل منزل ( مرباخوری ، غذاخوری و ... ) حجم استاندارد و دقیق ندارند .

پس حتما دوز مناسب را با سرنگ یا پیمانه های مدرج مخصوص دارو ، به میزان دقیق و سروقت استفاده کنید .

 

 پروفن به ۴ شکل در دسترس است :

از ۶ ماهگی به بعد قابل استفاده است .
معده خالی نباشد.
با برخی داروها همزمان نباید مصرف شود.
مقادیر زیر حداکثر دوز مجاز است ، اگر با مقدار کمتر تب کنترل شد ، مقادیر کمتر را استفاده کنید .

شربت پروفن ۱/۳ تا ۱/۲ وزن هر ۶ساعت - مثلا کودک ۹ کیلویی ۳ تا ۴.۵ سی سی

قطره پروفن ۱/۴ وزن به سی سی هر ۶ساعت - مثلا کودک ۱۰ کیلویی ۲.۵ سی سی ( ۲.۵ قطره چکان کامل )

شیاف پروفن ۷۵ میلی گرمی برای کودک ۷.۵ کیلویی و بیشتر
شیاف پروفن ۱۵۰ میلی گرمی برای کودک ۱۵ کیلویی و بیشتر

قرص پروفن ۲۰۰ برای کودک ۲۰ کیلویی و بیشتر
قرص پروفن ۴۰۰ برای کودک ۴۰ کیلویی و بالاتر

بررسی علت تب فراموش نشود

استامینوفن به ۵ شکل در دسترس است :

مقادیر زیر حداکثر دوز مجاز است ، اگر با مقدار کمتر تب کنترل شد ، مقادیر کمتر را استفاده کنید . یا بجای ۴ساعته ، هر ۶ساعت مصرف کنید .

 شربت استامینوفن نصف وزن به سی سی هر ۴ساعت  - مثلا کودک ۱۰ کیلویی ۵سی سی

قطره استامینوفن ۲برابر وزن به قطره ، هر ۴ساعت - مثلا کودک ۱۰ کیلویی ۲۰قطره

اما چون قطره های رایج تلخ هستند، بهتره از قطره های با فرمول سوسپانسیون استفاده بشه که بدلیل غلظت بیشتری که دارند بجای شمردن قطره با حجم محاسبه بشه دقیقتر و راحت تره 

به ازای هر۱۰ کیلو ۱ سی سی از محتوای قطره ، هر ۴ساعت - مثلا کودک ۵ کیلویی نیم سی سی

شیاف استامینوفن ۱۲۵ میلی گرمی برای کودک ۸ کیلویی و بیشتر
شیاف استامینوفن ۳۲۵ میلی گرمی برای کودک ۲۵ کیلویی و بیشتر

 قرص استامینوفن ۳۲۵ میلی گرمی برای کودک ۲۵ کیلویی و بیشتر
قرص استامینوفن ۵۰۰ میلی گرمی برای کودک ۳۵ کیلویی و بیشتر

آمپول آپوتل فقط داخل سرم میشه تزریق کرد ( نه عضلانی )

بررسی علت تب فراموش نشود

اگر علیرغم مصرف پروفن و استامینوفن ، با حداکثر دوز معرفی شده در پیامهای قبلی تب کنترل نشد ، تن شویه انجام می‌دهیم
به این صورت که دستمال را با آب ولرم مرطوب میکنیم ( نه سرد ، چون موجب لرز کودک می‌شود ) و روی قسمت‌های مرکزی بدن ( قفسه سینه ، شکم و رانها ) قرار میدهیم و هر چند دقیقه یکبار دستمال گرم شده را مجدد با آب ولرم خیس می‌کنیم

 

برای کنترل تب ، شیاف را فقط در مواقعی استفاده کنید که کودک امکان مصرف داروی خوراکی را ندارد ( استفراغ یا خواب عمیق ).

از طرفی ، در شرایط اسهالی ، شیاف احتمالا بسرعت دفع میشود ( ممکنه شما شیاف دفع شده رو نبینید چون در دمای بدن به مایع تبدیل شده باشه) ، پس فرم مناسب دارو در اسهال انواع خوراکی است .

درصورت تصمیم مراجعه به پزشک ، با توجه به عوارض و خطر تشنج حین تبِ شدید ، خصوصا در کودکان زیر ۶سال ، حتما در منزل داروی تب بر مناسب به کودک بدهید .

این تصور که لازم است پزشک در اوج تب کودک را معاینه کند اشتباه ⛔️ است .

 

علت قطع نشدن تب در کودکان - پایین آوردن سریع تب کودک نی نی سایت - پایین آوردن تب کودک با گلاب - علت تب در کودکان بدون علائم سرماخوردگی - تب بیش از 5 روز در کودکان - پایین آوردن تب کودک سریع - پایین اوردن تب اورژانسی - تب در ناحیه شکم و سر کودک

 

منبع کانال ایتا دکتر سروش نوشادی - متخصص اطفال